İlkokul’un ilk üç sınıfı bir grup kabul edilip seviyelerine ve önceliklerine göre bir müfredat çıkarılmalıdır. Müfredat örneği:
* Özet dini bilgiler.
* Kısa Dua ve Sureler.
* Kur’an harfleriyle tanışma.
Bu grubun devamını sağlamada ise seviyelerine uygun çizgi filmler ve bir takım boyamalar vermek çekici olacaktır.
Şöyle ki; kitap sevgisi, büyüklere saygı, temizlik, camiler vb. konuların işlendiği dökümanlar hazırlanıp öğrencilere verilerek evlerinde boyamaları istenebilir, güzel boyananlar panolara asılabilir. (Bunları Diyanet Çocuk Dergisi’nin önceki sayılarından, çeşitli dergi ve internet sitelerinden elde etmek mümkündür.)
h. Okuma Saatleri
Öğrencilerin çoğu ilkokula yurt dışında başladıkları için Türkçeyi anlama ve ifade tarzları kısıtlı olmaktadır. Örneğin ‘Hoş geldin!’ dediğinizde o da size ‘Hoş geldin!’, ya da bir tâziye esnasında şaşırarak ‘Geçmiş olsun!’ diyebilmektedir.
Türkçeyi iyi bilmediklerinden zevkle kitap okuyamıyor ve okuduğunu da anlayamıyorlar. Bazen yarım sayfayı bile okumak kendilerine zor gelmektedir. Uygulanacak metodlarla bu durum aşılmaya çalışılmalıdır. Onların seviyelerine göre albenisi yüksek masal ve hikaye kitapları ile tanışmaları sağlanabilir. Bu alanda çıkan yayınlar takip edilerek listesi onlara verilebilir.
Özellikle okuma sevgisi aşılamak ve bu arada ‘Diyanet Çocuk Dergisi’ni tanıtmak için; derginin geçmiş sayıları taranarak, heyecanla okuyacakları bir masal seçilip fotokopi yoluyla her öğrenciye dağıtılarak sınıfta ‘Kitap Okuma Saatleri’ düzenlenebilir. Yarım saatlik bir sürenin sonunda dağıtılan dökümanlar toplanarak o konu üzerinde öğrencilerin görüşleri alınabilir. Belli periyotlarla bu işlem tekrarlanması halinde az da olsa sözkonusu amaç doğrultusunda mesafe alınabilir.
i. Duvar Gazetesi:
‘İnsan emek verdiği şeyi sever’ prensibinden hareketle öğrencilerin Kurs’a ilgisini çekecek ve bir ölçüde onların da emeğini yansıtacak olan ve içerisinde kısa bilgiler, resim, şiir ve boyama çalışmalarının yer aldığı bir ‘duvar gazetesi’ hazırlamak öğrenciye eğitim gördüğü dershaneyi sevdirecektir. Özellikle eğitim dönemlerine ait çeşitli fotoğrafların yer aldığı bir ‘pano’ öğrenciler için çekici olacaktır.
j. Gezi ve Gözlemler:
Kursun devam ettiği süre içerisinde bölgede tarihi önemi bulunan mekanlar, ibadet yerleri, parklar ve yakın derneklere geziler düzenlenip; buralarda çekilen fotograflar Kur’an Kursu panolarına asılabilir, ayrıca yayınlanmak üzere Diyanet Çocuk Dergisi’ne gönderilebilir.
B. Kurs’a Devamı Sağlayıcı Yöntemler ve Takip Çizelgeleri
- Kurslarda eğitim başlamadan belli bir müddet önce (15-20 gün kadar) ‘duyurular ve el ilanları’ hazırlanabilir. Bu duyurularda Kurs’un açılış tarihleri ve görülecek dersler yer almalı ayrıca ayet, hadis ve çeşitli sözlerle konu çarpıcı hale getirilmelidir. Ayrıca her zaman yapıldığı şekliyle vaaz ve hutbelerde de duyuruya devam edilmelidir.
- Eğitim ve öğretim döneminin başında öğrencilerden ailelere gönderilecek bir ‘yazı’yla; ‘Nasıl bir öğrenci?’ ve ‘Nasıl bir veli?’ arzu edildiği dile getirilebilir.
- ‘Sınıf Listesi’ hazırlanarak her gün ‘yoklama’ yapılmalı ve devamsızlığı fazla olan öğrencinin durumu ailesine bildirilmelidir. (yazıyla ya da telefonla)
- Öğrencileri ve velileri daha yakından tanımak, gerektiğinde telefonla ulaşabilmek ve öğrencilerle ilgili bazı hususları takip edebilmek için ‘Öğrenci Tanıma ve Takip Cetveli’ oluşturulabilir.
- Öğrencilerin ders durumlarını ve seviyelerini takip edebilmek ve gerektiğinde mevcut öğrencilerden yeni gruplar oluşturabilmek için; ‘Öğrenci Başarı Değerlendirme Çizelgesi’ oluşturulabilir.
- ‘Ders saatleri’ değiştikçe bu değişiklikleri bildiren ‘el ilanları’nın öğrenciler vasıtasıyla ailelere ulaştırılması ihmal edilmemelidir. (Hatta bu küçük ilanlardan bir kaç tanesinin sürekli öğreticinin cebinde bulunması ve velilerle karşılaşıldığı anlarda verilmesi de faydalı bir yoldur)
C. Öğreticiler İçin Yol Haritaları: Yıllık Planlar ve Ders Özetleri
a. Yıllık Planlar:
Derslerle ilgili öğrencilere hangi konuların hangi sıra ile öğretileceği ve yıllık bazda konular işlendikçe takibinin kolay olması (kısaca öğreticinin bir yol haritası ve önünü görebilmesi) için bu planlara ihtiyaç duyulmaktadır.
Şöyle ki; işlenecek konuların ana ve alt başlıkları, genel amaçları, dersin hangi araç ve gereçlerle işleneceği ve öngörülen sürelerin yer aldığı bu planlar, müfredatı zamanında tamamlayabilme açısından son derece faydalı olacaktır.
b. Ders Özetleri:
● Temel Dini Bilgiler Dersi
Dini Bilgiler Dersi konusunda önemli bir husus da okutulacak ‘Ders Kitabı’ sorunudur. Şöyle ki, Türkiye’de Kur’an Kursları’nda okutulmakta olan ‘Temel Dini Bilgiler’ kitabının yurt dışındaki öğrencilere -Türçeye vukûfiyetleri gözönüne alındığında- müfredat ve hacim bakımından ağır gelmesidir.
Yapılması gereken; daha sade bir dilin kullanıldığı, göze ve gönle hitap eden bir kitabın uzmanlarca hazırlanmasıdır. Bunun gerçekleşeceği güne kadar öğreticinin kendi imkanları doğrultusunda; ders konularının sadeleştirilerek ifade edileceği ve fotokopi yoluyla çoğaltılacak olan dökümanlardır.
Bir ayrıntı da yapılan özetlerin en azından “ilkokul” ve “yukarısı” olmak üzere iki ayrı seviye için planlanması gerekliliğidir. Bu dökümanlar fotokopi yapılarak öğrencilere dağıtılmalı ve dernek bakkalında bol miktarda bulunmalı ve cüz’i bir miktar da olda para karşılığında verilmelidir. (Çok sık kaybedildiği ve tekrar istendiği için).
● Milli Kültür Dersi
Değişik millet ve kültürlerle etkileşim içinde bulunan öğrencilerimiz için kendi tarih ve kültürünü öğrenmeleri son derece önem arzetmektedir.
Kendi milletinin yaşadığı tarihi serüveni, İslam’la tanıştıktan sonra bu dinin yayılması ve korunmasındaki üstün gayretini, ilim ve medeniyete olan katkısını, ayrıca tarihe mal olmuş ilim, bilim ve gönül adamlarını tanımayan bir öğrenci; sürekli başka kültürlerin etkisinde kalacak, bilgi eksikliği sebebiyle hem geçmişiyle gurur duyamayacak hem de gelecekte ailesine ve milletine faydalı bir fert olma yolunda o gücü kendisinde bulamayacaktır.
Bu sebeple mevcut müfredat dahilinde konular çeşitli kaynaklardan istifade edilerek hikâyemsi bir tarzda döküman haline getirilmelidir. (Bu konuda “Milli Tarih”, “Milli Coğrafya” ya da “Sosyal Bilgiler” kitaplarından istifade edilebilir.)
D. Ö g r e t i m M e t o d l a r ı
1- KUR’AN-I KERİM
AMAÇLAR:
Öğrencilere hatasız bir şekilde Kur’an-ı Kerim okumayı ve ibadetler için gerekli olan duâ, sûre ve âyetler ile bunların manalarını öğretmek.
ARAÇLAR:
Alfabe, Kur’an-ı Kerim, Yazı tahtası ve kalemi, Televizyon, Video (Vcd, Dvd), Teyp ve bunlara ait kasetler, cd’ler ve bazı hazırlama tablolar. Bilgisayar ve projektör.
METODLAR:
a. Kur’an Okumaya Giriş (Alfabe) Dersi İşleniş Metodu:
* Öğretim yılı başında öğrenciler seviyelerine göre ayrılarak grup çalışması yapılmalı.
* Başlangıçta harfler mahrec bakımından benzer ve farklı yönleriyle, incelik ve kalınlık durumlarıyla öğrencilere uygulamalı bir şekilde öğretilmeli.
* Öğretici, alıştırma ve örnekleri önce kendisi yeteri kadar okumalı, sonra da koro ve ferdi olarak öğrencilere tekrar ettirmelidir. Böylece mahreclerin ağızlara yerleşmesi sağlanarak, ‘fem-i muhsin’ denilen ‘güzel bir ağızla Kur’an-ı Kerim okuma’ yoluna girilmiş olacaktır.
* Ders esnasında öğrencilerin dikkatle izlemesi ve dinlemesi temin edilerek ses ve kulak terbiyesine önem verilmeli, yanlış telaffuzlar alışkanlık yapmadan düzeltilme yoluna gidilmelidir.
b. Yüzünden Okuma Dersi İşleniş Metodu:
- Herkesin önünde Kur’an-ı Kerim bulunmalı.
- Ayetler hece hece, kelime kelime öğretici tarafından yavaş bir şekilde telaffuz edilmeli, öğrenciler de yeteri kadar tekrar etmelidir.
- Aynı işlemin bir kez de ‘projektör’ kullanılarak, beyaz levha üzerinde tekrarlanması çok faydalı olacaktır. Ders sonunda sayfa bir kez de kaset ya da cd’den dinletilmelidir.
- Bir sonraki ders günü, ödev olarak çalışılması istenen sayfa öğrenciler tarafından belli bir sıra takip edilmeksizin okunmalı, bu esnada diğer öğrencilerin de takip etmeleri sağlanmalıdır.
- Bazen ders başında sayfa bir kez kaset ya da cd’den dinletilebilir.
c. Duâ ve Sûreler’in Ezberletilmesinde Öğretim Metodu:
- Ezberlenecek duâ, sûre ya da âyetin hece hece, kelime kelime, bölüm bölüm çözümü ve telaffuzu yeteri kadar gösterilmelidir.
- Öğrenciler tarafından önce toplu sonra da ferdî olarak yeteri kadar tekrar yapılmalıdır.
- Gösterilen âyetlerin sayısı arttıkça başa dönülerek tekrar yapılmalı, böylece ezberin ders esnasında öğrenilmesine gayret edilmelidir.
- Ders sonunda üzerinde çalışılan ezber bir kaç kez kaset ya da cd’den dinletilmelidir.
- İlerleyen günlerde her ders koro halinde ezberlerin tekrarı yapılmalıdır.
- Ezber esnasında (her ne kadar tecvid konularına geçilmemiş olsa da) tecvidli okuyuşun gereği olan bazı değişiklikler yapılarak öğretilmelidir. (Kısaca; ezberler tecvidli olarak ezberletilmelidir.)
d. Tecvid Dersi İşleniş Metodu:
- Tecvidle ilgili bir çok konunun temeli Alfabe’de atıldığı için bu aşamada tecvid içeren kelimelerin telaffuzuna dikkat edilmelidir. (Örneğin; cezm konusunda kalkale, şedde konusunda İ.Misleyn’in gunneli ve gunnesiz durumları, yazıda görülmeyen med harflerinde ‘zamir’ tecvidinin temeli atılmaktadır.)
- Tecvid konuları aceleye getirilmeden, özet halinde, pratiğe yönelik olarak öğretilmelidir.
- Yüzünden okuma derslerinde öğrenilen tecvidlere dikkat çekilmelidir. Yine yaptırılan ezberler tecvidli olarak öğretileceği için, tecvidin asıl konularına geçilince zorluk çekilmemiş olacaktır.
e. Kur’an-ı Kerim Meali’ne Âşinalık Kazandırmada Metod:
- Ders sonunda okunan sayfanın meâli öğrencilere okunmalıdır.
- Özellikle namazda okunan duâ ve surelerin manaları ezberletilmelidir.
- Bu işlem kendimize ve öğrencilere ağır gelmeyecek şekilde, az fakat devamlı olarak; bazen mealin kasetten dinlenmesi, bazen de koro halinde söylenmesi şeklinde olmalıdır. (Bunu daha çekici hale getirmek için ‘yarışma’ haline dönüştürüp, her ezberleyen öğrenciye imkanlar nispetinde güzel bir hediye verilebilir.)
- Her eve ‘Mealli Kur’an-ı Kerim’ kazandırılmasına öncülük edilmelidir.
(Ayrıca bunun yanısıra her evde bulunması zaruri olan kitaplar ile sesli ve görüntülü yayınların yer aldığı bir liste hazırlanıp, izin zamanlarında öğrencilere ve ailelere verilerek, herkesin kendine ait ‘aile kütüphanesi’ni oluşturmasında katkımız olabilir.)
2- DİNİ BİLGİLER DERSİ
AMAÇLAR:
- İslam Dini’nin inanç, ibadet ve ahlak esaslarıyla Hz. Peygamberin örnek yaşantısı hakkında bilgi vermek.
- Bu meyanda; İmanın insan hayatındaki önemi ile inanç ve davranış paralelliği üzerinde durmak ve Allah Korkusu’ndan önce Allah Sevgisi’ni kazandırmaya çalışmak.
- İbadetin insan hayatındaki önemine ve vazgeçilmezliğine dikkat çekerek; ibadetlerin borç oluşundan ziyade insanı olgunluğa ulaştıran bir konu olduğu üzerinde durmak.
- Güzel ahlaka sahip olmanın ancak Kur’an’a ve Hz. Peygamber’e tabi olmakla mümkün olacağı ve bunun vereceği mutluluğun dünyevi zevklerin daha da üstünde olacağı üzerinde durmak.
- Hz. Peygamber ve O’nun örnek yaşantısı hakkında bilgi vermek ve gönüllere ‘Peygamber Sevgisi’ yerleştirmek.
ARAÇLAR:
Yazı tahtası ve kalemi, Televizyon, Video (Vcd, Dvd), Teyp ve bunlara ait kaset ve cd’ler. Harita (Siyer Dersi için). Bilgisayar ve projektör.
METODLAR:
- İşlenecek konu ile ilgili bir ‘soru’ ya da ‘cümle’ ile öğrencilerin dikkati konuya çekilmiş olmalı.
- Konu baştan sona öğretici ya da okuması düzgün bir öğrenci tarafından bir kez okunmalı, bu esnada diğer öğrencilerin takip etmeleri sağlanmalıdır.
- Konu öğretici tarafından cümle cümle açıklanmalı, konuda önem arzeden bölümler (isimler, tanımlar, terimler...) toplu halde tekrar edilmelidir.
- Konuların izahında tahtadan azami ölçüde yaralanılmalıdır.
- Ders sonundaki ‘Değerlendirme Soruları’ ile öğrenme pekiştirilmelidir.
3- MİLLİ KÜLTÜR DERSİ
AMAÇLAR:
Öğrencilerin kendi tarihini, kültürünü, vatan ve milletini tanımalarını ve bu değerlere sahip çıkmalarını sağlamak.
ARAÇLAR:
Yazı tahtası ve kalemi, Televizyon, Video (Vcd, Dvd) ve bunlara ait kasetler, bilgisayar ve projektör. Tarih Haritaları, Türkiye Fizîkî ve Siyasî Haritaları.
METODLAR:
Metodlar genel olarak Dini Bilgiler Dersi’nin işleniş metodu ile aynıdır. Farklı olarak haritalardan yararlanma yoluna gidilmelidir.
Bu yazıyı aşağıdan indirebilirsiniz.
